Bebek ilk kelimesini söylemeden çok önce “öğrenme”ye başlar.  Konuşma gelişimi bebeğin etrafındaki kişilerle ve ortamla iletişim kurması, ağzın ve dilini kullanılması ile oluşur. Aşağıda normal bir bebeğin konuşma gelişimi evreleri görülmektedir. Buradaki gecikmeler çocuğun serebral palsi olma ihtimalini düşündürebilir. Bu yüzden dikkatle incelenmelidir.

Serebral Palsi
Normal Çocukta Konuşma Gelişimi Evreleri

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Bebeğin erken evrelerdeki konuşma gelişiminde “fark etme” ve “değişik seslere reaksiyon” önemli bir yer tutar. Konuşması geciken bebeğe ekstra yardım ve uyarı gerekmektedir.

Çeşitli oyuncaklarla (zil, çıngırak, davul gibi) gürültü yapın. Bunu önce çocuğun önünde sonra dönüp bakmasını sağlamak üzere onun göremeyeceği yerlerde uygulayın.

Eğer çocuk başını çevirmiyorsa, oyuncağı onun görebileceği yere getirin ve sonra tekrar uzağa götürün. Veya, çocuğun sesi yapan objeyi görebilmesi için başını hafifçe obeye doğru çevirin. Bu desteği başını kendisi çevirene kadar azaltın. Artık biliyoruz ki rehabilitasyonun en önemli felsefesinden birisi, yapılamayan hareketlere gerekli en az desteğin verilmesidir. Destek gerekenden fazla olursa çocuk istenen hareketi öğrenmeke zorlanacaktır.

Konuşma2
Bebeğin çıkarılan seslere dönmesini sağlayın

 

Serebral Palsi
Bebeğinizin çıkardığı sesleri tekrar edin

 

 

 

Bebeğin çıkardığı sesleri tekrar edin. Onuna kendi dilinde sohbet edin. Ancak kelime söylemeye başadığında, bu kelimeleri doğru diksiyon ile tekrarlayın ve bebek konuşmasını bırakın. 

Serebral Palsi
Çocuğunuza yaptığınız her işi anlatın

 

 

 

 

Çocuğun dile alışabilmesi için, yaptığınız her şeyi anlatın. Net ve basit kelimeler kullanın. Her defasında o iş için aynı kelimeleri kullanın. Oyuncakları, objeleri, vücut bölgelerini isimlendirin. Bunları sıkça tekrarlayın.

 

 

Serebral Palsi
Çocuğunuzla göz seviyesinde iken konuşun
Serebral Palsi
Basit sorular veya cümlelerle çocuğunuzun sürekli dikkatini çekin

Dili anlamak sadece “duyma” ile olmaz aynı zamanda dudakların ve yüzün de görülmesi gerekir. Bu yüzden konuşurken çocuğun göz seviyesinde olun. Çocuk kelimeleri konuşamadan önce onları anlar. Bu yüzden soru oyunları oynayın. Örneğin aşağıdaki şekildeki gibi “Tavşan nerede?” veya “Tavşanı gösterir misin?” gibi basit sorular yöneltin. Böylece sizi dinleyecek ve öğrenecektir; size işaret ederek, başıyla onaylayarak veya başını sallayarak yanıt verecektir. Kelimeleri tekrar edin. Küçü isteklerde bulunun. aşarıyı ödüllendirin (bir öpücükle, alkışla, sevinerek veya gülümseyerek).

Serebral Palsi
Konuşmada ritm çok önemlidir. Tekerlemelerle beraber ritm tutun

Konuşma gelişiminde ritm çok önemlidir. Şarkı söyleyin, müzik dinletin ve çocuğun vücut hareketlerini taklit etmesini sağlayın: örneğin alkış, bir küçük davula vurma gibi.

 

 

 

 

 

 

Sesleri taklit edip çocuğunuzun bu sesleri çıkarmasını sağlayın. Sonra bu seslere benzeyen kelimeler söyleyin. Aynı zamanda ağzın kullanımını da taklit edin; ağzınızı kocaman açın, sıkıca kapayın, dilinizi çıkarın, dudaklarınızı içeri ve dışarı doğru hareket ettirin, yanaklarınızı şişirin vb. Serebral Palsi

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Konuşma Gelişiminde Özel Problemler

Ağzın açık kalması ve salya akışına pasif veya aktif olmayan ağız denir. Bu durum konuşma eğitimini daha da zorlaştırır. Down sendromlu ve serebral palsili çocuklarda görülebilir.

Aşağıda salya akışının engellenmesi ve yemek yeme/konuşma yeteneğinin gelişimi için ağzın, dilin ve dudakların kuvvetlendirilmesi önerilerinde bulunulmuştur.

Serebral palsi salya
Serebral palside salya akıntısı

Dikkat! Çocuğun ağzı açıksa ve salyası akıyorsa sürekli ona ağzını kapatmasını söylemeyin. Bunun bir yararı olmayacağı gibi çocuğun doğruyu yapmasını da engelleyecektir. Bunu yapmak yerine aşağıdakileri tekrar tekrar yapınız:

Çocuğunuzun üst ve alt dudağına ard arda kısa ve hafif vuruşlar yapın ve hafifçe bastırın.  Daha sonra hafifçe dudak kaslarını geriniz; bu çocuğunuzun ağzını kapatmasını sağlayabilir. Dilin ve dudakların kuvvetlenebilmesi için üst ve alt dudağa bal veya yapışkan bir yemek koyup çocuğunuzun bunları diliyle yalamasını sağlayın. Aynı zamanda bu tür yapışkan gıdaları ön dişin arkasına ve ağızın kubbesine koyabilirsiniz. Bu gıdayı yalamak kuvvetlenme ile birlikte aynı zamanda bazı harflerin söylenmesini de kolaylaştıracaktır (örneğin T, D, N gibi). Ayrıca çocuğun kaşıktaki yapışkan gıdayı (örneğin bal) yalamasını ve örneğin emziğin üzerine koyacağınız bu tür gıdaları yalamasını ve emmesini sağlayın. Ağzın iç yan tarafına ve dişlerin arkasına da yemek koyun ki çocuğunuz dili ile egzersiz yapabilsin ve dilini kuvvetlendirebilsin. Çocuğunuz 4 aylık olduktan sonra çocuğa katı gıdalar vermeye başlayın ki çiğneme hareketini çalışabilsin ve bu tür gıdalara alışabilsin. Böylece çocuğunuzun çene ve ağzı gelişecektir. Çocuğunuz temiz oyuncakları ağzına götürsün ve emsin. Ancak parmak emmesine izin vermeyin. Çocuğunuzla çeşitli oyunlar oynayabilirsiniz. Aşağıda bunların resimli açıklamaları vardır.

Serebral palside salya
Salya için egzersiz -1: Alt ve üst dudağa hafif vuruşlar ve bastırma
serebral palsi salya egzersiz
Salya için egzersiz 2: Dudak kaslarını germe
serebral palsi salya
Salya ve oral kuvvetlenme egzersizi 3: Üst ve alt dudağa yemek koyup çocuğun bunları yalaması

Serebral palsi salya

Aşağıdaki oyunları çocuğunuza oynatmak onun oral gelişimini kuvvetlendirecektir:

Serebral palsi salya
Bir pipet ile bardak içinde su kabarcıkları oluşturma
serebral palsi salya
Sabun köpükleri üfleme
serebral palsi salya
Hava üfleme
serebral palsi salya
Düdük çalma

 

 

 

 

 

 

 

Serebral palsi salya oral motor
Çocuğun dudaklarını yukarı ve aşağıya çırparak onun yeni sesler çıkarabilmesinin keşfinin sağlanması
Serebral palsi salya oral motor egzersizler
Veya aynı fonksiyonu dudakların sıkılarak da yapılmasını sağlamak

 

 

 

 

 

 

 

 

Serebral palsili bir çocuğun vücudunun sıkı bir şekilde pozisyonlanması ile ağızın kontrolünün yapılmasına destek verilebilir ve böylelikle de çocuk daha rahat bir şekilde konuşabilir ve yemek yiyebilir.  En rahat ve gevşek olduğu pozisyonu seçin.  Bu genellikle kafanın, omuzların ve kalçanın öne eğilmesi ile olur. Bu yüzden de denir ki “dudakları kalçalardan kontrol edebiliriz”.

Serebral palsi salya oral motor egzersiz
Dudakları kalçalardan kontrol edebiliriz ! (açıklama metinde)

 

Eğer çocuğunuz konuşmaya çalışırken çenesini tam olarak kontrol edemiyorsa,  parmaklarınızla çenesini kontrol edin. Ayrıca çenesini hareket ettiren sesleri çıkarmasını sağlayın (şekilde).

Serebral palsi salya oral motor egzersizler
Çene hareketlerini sağlayan seslerin çıkartılması.

Önemli Hatırlatma

Çocuğun konuşmasının gelişmesi için tüm duyulara çok yönden uarı verilmelidir. Onunla bol bol oynayın, konuşun, sık sık ona şarkı söyleyin. Ona sorular sorun ve cevap vermesi için zaman tanıyın. Sorularınızın karşılığı evet/hayır olacak şekilde olmasın. Öyle sorular sorun ki cevap verirken birçok kelime kullanabilsin. Onun öğrenmesini zorlamayın ama onun öğrenmesi için birçok olanak sağlayın.

This Post Has 12 Comments

  1. serife

    merbaba benim oğlum 16 aylık ona söykediğimizde komutlarımız yapıyor parka gidicez dediğimde ayakkabısını alıp geliyor topunu hetir dedipimizde gidip bulup getiriyor baban veldi dediğimde gidip kapıyı acmaya calışıyor oyıncaklarını sordugumda ayı civciv gösterebikiyor zıplayacagı zaman hobba demek için hooo diyor ama halen anlaşılır tek bi krlime kullanmıyo öncelerde su mama baba diyırdu onlarıda kulanmıyor artık kendi kendine bi dil geliştirmiş anlamsız hecrler söylüyo bu durum ciddimidir ne yapmam lazım halen konuşmaması beni korkutuyo

    1. Prof. Dr. Erbil DURSUN
      Prof. Dr. Erbil DURSUN

      Fiziksel gelişimi iyi anladığım kadarı ile. Evde nasıl konuşuluyor kendisi ile? Lütfen bir erişkinle konuşuyor gibi konuşun. Kucağınıza alın birçok resimli belgeselleri, masalları anlatın gösterin. Düzgün ve iyi bir Türkçe ile. Bu arada bir çocuk nörolojisi veya yolunuz düşerse bizler görelim.

  2. Sinan tandoğan

    Salya akıntısı için bir aparat olduğu ve yüzde doksan bir başarı olduğundan bahsediliyor bu konuda bilgi almak istiyorum benim oğlum serabral Palsi hastası ve yoğunbir ağız akıntısı var bunun için yapabileceğim başkabirşey varmı

    1. Prof. Dr. Erbil DURSUN
      Prof. Dr. Erbil DURSUN

      Oral motor rehabilitasyon çalışmaları, birtakım ilaçlar faydalı olabiliyor. Ayrıca tükrük bezlerine botox da yapılabiliyor. Geçmiş olsun.

    1. Prof. Dr. Erbil DURSUN

      0-530-3711855’den bilgi alınız.

  3. Gurbet

    Merhabalar hocam benimde 4 bucuk yasinda spli kizim var kafayi henuz tam tutamiyor epilepsisid var ilac kullaniyoruz ama son 8 aydir nobetlerimiz yk yanliz bacaklarda cok titreme var size getirmek istiyorum hocam saygilar

    1. Prof. Dr. Erbil DURSUN

      Bacaklardaki titreme büyük bir olasılıkla spastisite dediğimiz kasılmalarla ilgilidir. Çocuğunuzu getirdiğinizde detaylı konuşuruz. Geçmiş olsun.

  4. Yeliz guller

    lütfen acil yazarmisiniz hocam hala hastanedeyiz enfeksiyon tedavisi devam edicekmis koluna fizik yapılıyor sağ ayak düzeldi lütfen bilgi verirmisiniz

  5. Sevinç

    Hocam 4.5 yaşında kızım var menenjit geçirdi sol hemiplejik sp birde epilepsi var 2 yaşında baş kontrolü oldu 3 yaşında emekledi şimdi dizleerinin üstünde gidiyo ama yürüme yok afo kullanıyo belli bi ivme kazanınca güzel yürüyo ama kendiliğinden yürüme yok salyası çok akıyo çiğneme pek yok yemekleri ymuşatıp yutuyo eğZersizleri çok güzel yapıyoruz 6 ayda bir botox oluuo gazı üniversitesi hastanesinde. Hocam size sorum normal çocuk gbi olacak mı yürüyecek mi bütün fizyotrapistler yürür diyo ama kızımı öyle görmek içimi yakıyo ne yapmamız lazım gitmediğimiz yer yok

    1. Bugünkü tıbbi uygulamalar ve bilim ışığında uygulamalar doğru yapılıyorsa sorun yok. Yüzde yüz normal olmasını beklemek doğru olmaz ancak tedavilerin en iyi şekilde yapılması önemli. Geçmş olsun.

Prof. Dr. Erbil DURSUN için bir cevap yazın Cevabı iptal et