İnme (felç, stroke) veya iskemik beyin-damar hastalığı, merkezi sinir sistemine giden damarların hastalıkları sonucu gelişen tıkanıklıklar veya damar dışına kanamaların yol açtığı nörolojik belirtilerin gelişimi olarak tanımlanabilir. Diğer bir deyişle inme, beyin damarlarının ani olarak tıkanması veya kanaması sonucu ortaya çıkan ve vücudun bir yarısında felç gelişmesine neden olan klinik bir tablodur.
Felç ‘lerin, inme ‘lerin özellikleri beyindeki hangi kan damarının etkilendiğine ve nasıl bir bozukluk meydana geldiği¬ne göre belirlenir. İnmenin en çok görülen nedeni bir atardamardan beyine yetersiz kan gelmesidir ki buna “iskemi” denir. Bu durum ya damar cidarının daralması ile meydana gelir veya başka yerde oluşan bir pıhtının damarı ani tıkamasıyla ortaya çıkar. Daha az görülen bir felç nedeni ise beyin ka¬namasıdır ki bu durumda beyindeki bir atardamar beyine kan sızdırır. Kanamadan dolayı meydana gelen inmenin başlangıçtaki etkisi sık¬lıkla tıkanmaya bağlı gelişen felcinkinden daha şiddetlidir.
Epidemiyoloji
Günümüzde yeni tedavi edici ve önleyici yaklaşımlar geliştirilmesiyle inmeye bağlı ölüm oranlarında düşmeler izlenmekteyse de insan ömrünün yaş ortalamasının artmasından dolayı halen ölüm sebepleri arasında ikinci sırada yer almaktadır. İnme geliştikten sonraki 5 yıl içinde %45-61 oranında ölüm, %25-37 oranında yeni bir inme gelişmektedir. Ölümle sonuçlanmayan vakalarda da inme yüksek bir oranda bağımlılığa neden olmaktadır; hastaların yaklaşık %30’u günlük yaşam aktivitelerini devam ettirmekte yardıma gereksinim duyarlarken, %20’si yardımsız yürüyememektedir.
Belirtiler
Vücudun bir yarısında felç, yüzün bir yarısında kuvvetsizlik, uyuşukluk, duyu bozuklukları sıktır. Başlangıçta etkilenen tarafta gevşeklik ve tama yakın hareketsizlik varken, zamanla kaslarda kasılma (spastisite) başlar. Birçok vakada vücudun yarısı etkilenir. Eğer beyin kökü tutulursa kafa içi sinirlerin fonksiyon kayıplarına rastlanabilir. Bunlar arasında görme, işitme ve koku alma bozuklukları, göz kapağında düşme, yutma bozuklukları, denge bozuklukları sayılabilir. Ayrıca özellikle sağ kol-bacak taraf tutulumlu inmede konuşma ve anlama bozuklukları da oluşabilir.
Risk Faktörleri
İnmenin risk faktörleri arasında öne çıkanlar şunlardır: ileri yaş, sosyo-ekonomik seviyenin düşük olması, ailede inme öyküsü olması, yüksek tansiyon hastalığının bulunması, şeker hastalığı, kolesterol yüksekliği, fiziksel aktivite azlığı, sağlıksız beslenme, mevcut kalp hastalıkları, sigara ve yüksek miktarda alkol kullanımı, şişmanlık.
Tedavi
İnme geçiren bir kişi derhal hastaneye kaldırılmalı ve nöroloji kliniği tarafından takip edilmelidir. Erken dönemde (ilk 3 saatte) pıhtının giderilmesine yönelik ilaç çalışmaları (doku plazminojen aktivatörü ile trombolizis) önemli olabilir. Veya akut dönemde cerrahi girişimler gerekli olabilir (trombektomi girişimleri).
İnme ile birlikte, bir fiziksel tıp ve rehabilitasyon uzman hekiminin önderliğinde rehabilitasyon çalışmaları da başlamalıdır. Rehabilitasyon, felç geçiren ve hayatına devam eden çoğu hasta için hayatın önemli bir parçasıdır. İnme rehabilitasyonu, hastanın kimseye bağımlı kalmadan yaşamaya dönmesini sağlayacak şekilde düzenlenir.
